Hvað er miðilsgáfa?

Þann 1. nóvember síðastliðinn fór útvarpsmaðurinn Frosti Logason á skyggnilýsingarfund Önnu Birtu Lionaraki. Málið er ekki frásögu færandi nema vegna þess hve gagngrýninn Frosti er á miðilsgáfur Önnu Birtu sem verður til þess að eftirmálar þessarar fundar eru ræddir í fjölmiðlum. 

Morguninn eftir fundinn örlagaríka notar Frosti útvarpsþátt sinn, Harmageddon á X-inu 977 til þess að ræða um reynslu sína af fundinum.

Taka skal fram að Anna Birta sat ekki þennan útvarsþátt þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir til að fá hana í þáttinn samkvæmt Frosta. Skrifin sem koma hér að neðan um fundinn eru því að öllu leyti frásögn og upplifun Frosta af atburðinum.

Harmageddon þann 2. nóvember

Frosti byrjar umræðuna á mánudagsmorgninum á því að hann hreinlega trúir ekki að það skuli vera hægt að eiga samræður við fólk sem er komið hinu meginn við móðuna miklu. Hann segir ástæður þess að hann fór á fundinn kvöldinu áður m.a. þær að hann vildi sannfærast um það hvort að þessi miðilsgáfa væri í raun og veru til eða ekki.

,,Fyrir einhvern sem vill sanna að miðilsgáfa og það að tala við handanheima sé raunverulegt fyrirbæri, þá væri sniðugt að sannfæra mann eins og mig sem efast um svona hluti og hef í raun ekki séð neinar vísbendingar um að þetta sé til” segir Frosti Logason og heldur áfram ,,Þvert á móti hef ég lesið mig áfram og séð að það er ákveðinni tækni beitt við þetta sem heitir Cold Reading […] þá spurja miðlarnir opinna spurninga, spurningar sem eru opnar í báða enda og svo veiða miðlanir svör og vinna sig áfram eftir salnum út frá svörunum.”

Cold Reading

Frosti er þarna að vitna í fyrirbæri sem kallast Cold Reading, en það felst í því að lesa í ‘köld’ viðbrögð sem áhorfandi eða viðfangsefni gefur frá sér, til dæmis líkamsbeiting eða andlitssvipir. Ef viðfangsefnið brosir við einhverja ákveðna fullyrðingu er lesarinn líklega á réttri braut. Ef viðfangsefnið hristir hausinn við einhverri fullyrðingu er augljóst að miðillinn, eða sá sem les, er á rangri braut. Í lestrinum felst einnig að spyrja að opnum, leiðandi spurningum. Til dæmis er hægt að spurja viðmælanda, drekkur þú ekki mikið vatn? Með því að setja neitun eins og orðið ekki inn í spurninguna er búið að opna hana í báða enda, sem þýðir að sama hvort svar viðmælenda er jákvætt eða neikvætt þá getur svarið samt verið rétta svarið fyrir miðillinn eða lesaran. Ef viðmælandi svarar já, þá getur lesarinn sagt ,,já ég vissi það!” Ef viðmælandi svarar neitandi þá getur lesari m.a. sagt ,,já, þú verður að fara að drekka meira vatn!” Ef lesari skyldi mála sig út í horn í stórum sal áhorfenda getur hann alltaf notað 'shotgun' tæknina til þess að losa sig í burtu. Hún felst í því að spyrja spurninga einstaklingspurningu sem er samt sem áður stíluð á alla. ,,Er einhver hér sem drekkur mikið vatn?” Eflaust drekkur einhver í salnum vatn í meira magni og ef viðkomandi gefur sig fram þá getur lesari fært sig frá einu viðfangsefni yfir á það næsta eins og ekkert hafi í skorist, svona bara eins og það hafi komið upp tæknileg villa í miðilslestrinum! Með því að smella hér getur þú lesið þig til um auðvelda þriggja skrefa leið til þess að slá í gegn í teitinu með cold reading!

Saga Önnu Birtu

Anna Birta segir, að sögn Frosta, að miðilsgáfan hafi ekki verið meðfæddur hæfileiki. Anna á að hafa farið til landsþekkts miðils og beðið hana um að fjarlægja þennan einstaka hæfileika, en þvert á móti sannfærði landsþekkti miðillinn Önnu um að nota miðilsgáfur sínar til góðs en Anna hafði fyrst um sinn ekki haft neina stjórn á miðilsgáfu sinni og minnist hún þess þegar hún fór út á lífið í nokkur skipti, þá fór hún ósjálfrátt að lesa inn í framtíð og fortíð fólks sem hún var að skemmta sér með. Anna Birta var fyrst vör við miðilsgáfu sína 15 ára gömul er hún fór að heyra raddir frá fólki sem hafi verið að segja henni hvernig það dó. Í upphafi hafi hún áætlað að hún væri bara geðveik en segist hafa sannfærst um það að hún hefði miðilsgáfu eftir að hafa mætt talandi hundi sem sagði henni að hann héti Sámur.

                         Mynd: C. George Boeree 

Líffræðilegi þátturinn

Áður en lengra er haldið langar undirrituðum að fræða lesanda um svæði í mannsheilanum sem nefnist Broca svæðið. Pierre Paul Broca var franskur skurðlæknir, líf-, eðlis- og talmálssérfræðingur ásamt fleiru en hann var uppi á 19. öld. Broca var heltekin af mannsheilanum og starfsemi hans. Lengi hafði Broca verið með sjúkling sem átti í miklum erfiðleikum með talað mál en sjúklingurinn gat meðtekið og skilið allar þær upplýsingar sem sagt var við hann en þegar það kom að honum að tala gat hann einungis sagt orðið ‘tan’ og ekkert meir. Eftir að sjúklingurinn dó skar Paul Broca upp heilan í honum og tók eftir því að svæði neðst og fremst (Sjá mynd fyrir ofan) í heilanum á málskerta sjúklinginum hans var verulega skaddað miðað það sem taldist til eðlilegs heila. Broca komst að því að þetta svæði í heilanum stjórnaði málnotkun mannsins og ef það virkar ekki sem skyldi þá eigum við í verlulegum erfiðleikum með það að tjá okkur. Taka skal fram að Broca svæðið finnst ekki í hundsheila sem veldur því að hundar, lifandi eða dánir, geta ekki talað.

Ekki misskilja, Hundar geta vissulega átt samskipti. Þeir gera það með líkamsbeitingu. Ákveðin staðsetnig og hreyfing á eyrum, munni, nefi, baki og jafnvel skotti segir mikið. Hundar eiga einnig samskipti með mjög skipulagðri úrgangslosun þar sem þeir merkja og eigna sér tiltekin svæði sem hefur verið rannsakaður til mergjar af vel stæðu nefi hundsins. 

Með hjálp Broca svæðisins í heilanum búum við til orð, þannig getum við hugsað í hljóði með orðum úr tungumáli okkar. Til þess að koma þessum orðum frá okkur til þeirra í kringum okkur notum við röddina okkar. Rödd verður til með hjálp lungna, raddbanda, nef, háls og munns. Nánar má lesa um það hvernig rödd verður til hér

                                            Mynd: The Nemours Foundation

Heildarniðurstaðan er semsagt þessi. Einstaklingur, lifandi eða e.t.v. framliðin, getur með engu móti tjáð sig án þess að hafa eftirtaldna raunverulegu og áþreyfarlegu hluti: Broca heilasvæðið til að skapa orð, raddbönd til að gefa frá sér hljóð, nef, háls og munn til að koma orðunum frá sér og lungu sem sækir súrefni til að framleiða næga orku við allt þetta ferli.